Vụ cháy bùng phát sau trận động đất ở thành phố Aomori, Nhật Bản ngày 9.12.2025. Ảnh: AFP

Loạt dư chấn ngoài khơi bờ biển phía đông bắc Nhật Bản đã làm dấy lên báo động trong giới địa chấn học, khi một nghiên cứu mới của chính phủ cảnh báo rằng có thể có tới 199.000 người thiệt mạng nếu một trận động đất mạnh 9 độ richter xảy ra.

Trận động đất gần đây nhất, dư chấn ngoài khơi mạnh 4,9 độ richter được ghi nhận tối 14.12 gần Miyako thuộc tỉnh Iwate, có cường độ nhỏ và không gây ra thiệt hại nào.

Tuy nhiên, giới chức Nhật Bản đang kêu gọi người dân cảnh giác và xem xét lại kế hoạch sơ tán sau loạt động đất nhỏ hơn trong những ngày gần đây ngoài khơi các tỉnh Aomori và Fukushima, cả 2 đều nằm trong vùng Tohoku.

Hàng chục trận động đất nhỏ đã xảy ra ngoài khơi Nhật Bản trong tuần qua, sau trận động đất mạnh 7,5 độ richter vào đêm 8.12 khiến ít nhất 34 người bị thương và gây thiệt hại về tài sản trên khắp tỉnh Aomori.

Cơ quan Thời tiết Nhật Bản phát cảnh báo về khả năng tăng nguy cơ xảy ra một trận động đất mạnh từ 8 độ richter trở lên trong vài ngày tới, tại khu vực vẫn còn mang những vết sẹo từ trận động đất và sóng thần Tohoku năm 2011 khiến gần 20.000 người thiệt mạng.

Loạt động đất mới nhất trùng hợp với thời điểm công bố bản cập nhật đáng báo động từ Hội đồng Quản lý Thảm họa Trung ương Nhật Bản, trong đó dự báo thương vong và thiệt hại lớn nếu một trận động đất "cấp độ mạnh nhất" xảy ra dọc theo 2 rãnh đại dương lớn ngoài khơi bờ biển phía đông bắc Nhật Bản.

Rãnh Nhật Bản - chạy song song với các tỉnh Ibaraki, Fukushima và Miyagi, và rãnh Chishima - kéo dài ngoài khơi Iwate, Aomori và Hokkaido, đều tạo ra những trận động đất thảm khốc cứ sau 300 đến 400 năm.

Những mô phỏng của hội đồng cho thấy một trận động đất vào ban đêm mùa đông dọc theo rãnh Nhật Bản có thể cướp đi sinh mạng của tới 199.000 người, trong bối cảnh tuyết rơi, rét đậm rét hại cản trở các nỗ lực sơ tán và cứu hộ.

Theo dự báo, tương tự một trận động đất ở rãnh Chishima hay rãnh Kuril, nằm dọc theo bờ biển Hokkaido thưa dân cư, có thể cướp đi sinh mạng của khoảng 100.000 người. Những ghi chép lịch sử cho thấy lần đứt gãy “cấp độ tối đa” gần đây nhất xảy ra vào thế kỷ 17, có nghĩa là lần tiếp theo vốn dĩ đã phải xảy ra.

Chuyên gia về khả năng chống chịu thảm họa Rajib Shaw tại Đại học Keio ở Tokyo, cho biết, những dự báo này là lời cảnh báo nghiêm trọng nhưng cần thiết.

“Những con số này là ước tính cao hơn một chút dựa trên kịch bản xấu nhất" - ông nói.

Dù sự chuẩn bị để ứng phó với thảm họa thiên nhiên ở Nhật Bản đã tăng lên sau trận động đất, sóng thần năm 2011 nhưng giới chức lo ngại rằng sự cảnh giác của người dân có thể đang giảm dần khi ký ức về năm 2011 phai nhạt.

Sau trận động đất mạnh 8,8 độ richter ngoài khơi bán đảo Kamchatka của Nga vào tháng 7 kích hoạt cảnh báo sóng thần, chưa đến 1/4 cư dân ven biển tuân theo lệnh sơ tán, và hầu hết những người sơ tán đều di chuyển bằng ôtô, gây tắc nghẽn đường sá bất chấp lời khuyên chính thức là nên sơ tán bằng đi bộ./.